تست مارشملو و خودکنترلی کودک

مقدمه

• آقای والتر میشل سال‌ها بود که به سیگار کشیدن اعتیاد داشت. او گاهی در روز تا سه پاکت سیگار می‌کشید که داشت حسابی کلافه‌اش می‌کرد. چند باری توانسته بود برای مدتی سیگار را کنار بگذارد، اما همیشه در نهایت به این رفیق مرگبارش برمی‌گشت. میشل کم‌کم به این نتیجه می‌رسید که شاید مقاومت در برابر سیگار برای او غیرممکن است و سیگار بخشی از شخصیتش شده. اما آیا چنین چیزی واقعاً امکان‌پذیر است؟ آیا ما محکوم به رفتارهای عادتی خود هستیم یا می‌توانیم آن‌ها را تغییر دهیم؟

قسمت اول:

• : یک اتاق، یک میز، یک بچه و یک مارشملو ساعت ده صبح بود، آفتاب کم‌رمقی از پنجره‌های بلند وارد می‌شد و یک اتاق سفید کوچک در دانشگاه استنفورد را روشن می‌کرد. در وسط اتاق، یک میز چوبی کوچک قرار داشت و روی آن، یک بشقاب سفید که فقط یک مارشملو پف‌کرده‌ی صورتی رویش بود. در اتاق، پسربچه‌ای پنج‌ساله نشسته بود. اسمش الیوت بود. او چشمانش را از روی مارشملو برنمی‌داشت. مردی وارد اتاق شد، لبخند زد و گفت:
• «الیوت، این مارشملو برای توئه. ولی اگه بتونی تا یه ربع دیگه که من برگردم صبر کنی و نخوری‌ش، یه دونه دیگه هم بهت می‌دم. اون موقع دوتا خواهی داشت!»
• الیوت نگاهش را از مرد به مارشملو و دوباره به مرد برگرداند. مرد بیرون رفت. در بسته شد. و زمان شروع شد؛ ۱۵ دقیقه سخت!

قسمت دوم:

• : آزمایش مارشملو و والدین کنجکاو آزمایش مارشملو، شاید در ظاهر یکی از ساده‌ترین تست‌های روانشناسی به نظر برسد، اما تأثیرش آن‌قدر زیاد بود که حالا بعد از چند دهه، هنوز درباره‌اش حرف می‌زنیم. این آزمایش اولین‌بار در اواخر دهه ۶۰ میلادی توسط دکتر والتر میشل در دانشگاه استنفورد طراحی شد. هدف؟ بررسی قدرت "تأخیر در ارضای نیاز" یا همان Delayed Gratification. میشل و همکارانش می‌خواستند ببینند که آیا کودکانی که می‌توانند برای یک پاداش بزرگ‌تر صبر کنند، در آینده هم تصمیمات بهتری می‌گیرند یا نه.
• نتایج؟ شگفت‌انگیز بودند. کودکانی که در پنج‌سالگی توانسته بودند در برابر وسوسه‌ی مارشملو مقاومت کنند، در نوجوانی نمره‌های SAT بالاتری داشتند، ارتباط‌های اجتماعی قوی‌تری برقرار می‌کردند، و حتی سلامت جسمی و روانی بهتری از خود نشان می‌دادند. و درست همین‌جا بود که آزمایش مارشملو تبدیل شد به آینه‌ای برای والدین، معلمان و روانشناسان؛ ابزاری برای سنجش آینده‌نگری، اراده و ثبات رفتاری.

قسمت سوم:

• درون ذهن یک کودکِ در حال مبارزه چه می‌گذرد؟ الیوت هنوز سر جایش نشسته بود. سه دقیقه گذشته بود. اول به مارشملو زل زد. بعد برگشت به در نگاه کرد. بعد دوباره به مارشملو. بعد بلند شد، دور اتاق قدم زد، زیر لب چیزی گفت، برگشت نشست، سعی کرد به دیوار نگاه کند ولی دوباره چشمش افتاد به آن پف صورتی وسوسه‌برانگیز. او نمی‌دانست که دارد از یکی از مهم‌ترین مهارت‌های زندگی‌اش استفاده می‌کند: خودکنترلی.
• طبق نظریه‌های روانشناسی رشد، خودکنترلی بخشی از عملکرد اجرایی مغز است که در قشر پیش‌پیشانی یا prefrontal cortex جای دارد. این ناحیه، در دوران کودکی هنوز در حال رشد است، اما با تمرین، حمایت محیطی، و الگوهای درست می‌تواند تقویت شود. کودکانی که یاد می‌گیرند احساسات خود را تنظیم کنند، تصمیم‌گیری‌های تأخیری داشته باشند و در برابر وسوسه مقاومت کنند، معمولاً در بزرگسالی نیز از مهارت‌های روانی-اجتماعی بهتری برخوردارند.

قسمت چهارم:

• آیا همه‌چیز به ژن‌ها مربوط است؟ در سال ۲۰۱۸، تیمی از پژوهشگران دانشگاه نیویورک یک نسخه بزرگ‌تر و جامع‌تر از آزمایش مارشملو را روی بیش از ۹۰۰ کودک انجام دادند. نتیجه؟ بله، توانایی صبر کردن هنوز هم با موفقیت‌های آینده مرتبط بود؛ اما وقتی شرایط خانوادگی، تحصیلات والدین و درآمد اقتصادی وارد معادله شدند، اثر مارشملو کمرنگ‌تر شد.
• یعنی چی؟ یعنی کودکانی که در شرایط اقتصادی بهتری زندگی می‌کردند، بیشتر احتمال داشت صبر کنند، نه لزوماً به خاطر "نظم شخصی"، بلکه به این خاطر که به قول معروف، مطمئن بودند فردا هست. مارشملو دوم واقعاً خواهد آمد. این نتیجه، نوری انداخت بر مسئله‌ی اعتماد به محیط و نشان داد که انتخاب کودک صرفاً درونی نیست، بلکه متأثر از تجربیات بیرونی‌اش هم هست.

قسمت پنجم:

• : آموزش مهارت صبر و کنترل نفس الیوت در اتاق تنها بود. اما اگر در خانه‌اش والدینی داشت که به وعده‌هایشان عمل می‌کردند، اگر هر بار گفته بودند "بعداً برایت بستنی می‌خرم" و واقعاً خریده بودند، حالا الیوت بهتر می‌توانست اعتماد کند که مارشملوی دوم هم می‌رسد. تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که مهارت‌هایی مثل تأخیر در ارضای نیاز، می‌توانند با تمرین و آموزش بهتر شوند.
• مثلاً مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۱ از دانشگاه روچستر نشان داد کودکانی که قبل از تست، تجربه‌ای از قابل‌اعتماد بودن فرد بزرگسال داشتند، چهار برابر بیشتر در صبر کردن موفق بودند. یعنی؟ یعنی کودک باید یاد بگیرد که دنیا منصف است. باید بفهمد که ارزش صبر کردن وجود دارد. والدینی که خود در رفتارهای روزمره‌شان صبور و متعهد هستند، فرزندانی تربیت می‌کنند که بهتر می‌توانند خود را کنترل کنند.

قسمت ششم:

• اهمیت محیط، نه فقط فرد بر اساس نظریه‌های یادگیری اجتماعی، کودکان از طریق مشاهده و تقلید از والدین و بزرگسالان اطرافشان یاد می‌گیرند. اگر والدینی همیشه عجولانه تصمیم بگیرند، خودکنترلی نداشته باشند یا وعده‌های نادرست دهند، انتظار نداشته باشید که کودکشان رفتار متفاوتی نشان دهد. آموزش خودکنترلی در کودکان نیاز به محیط امن، قابل پیش‌بینی و حمایت‌گر دارد.
• مدارس، مهدکودک‌ها، و جوامع نیز نقش کلیدی در این مسیر دارند. مثلاً برنامه‌هایی که به کودکان فرصت تصمیم‌گیری، برنامه‌ریزی، و تمرین صبر می‌دهند، می‌توانند قدرت تنظیم هیجانات و کنترل رفتار را در آن‌ها تقویت کنند. بنابراین خودکنترلی یک مهارت فردی نیست؛ محصولی است از تعامل پیچیده‌ی عوامل ژنتیکی، محیطی و تربیتی.

قسمت هفتم:

• : والدین، خودآگاهی و تمرین روزمره اگر شما هم فرزند دارید، شاید حالا به این فکر افتاده باشید که یک مارشملو (یا خوراکی مورد علاقه کودکتان) جلویش بگذارید و از اتاق بیرون بروید. ولی دست نگه دارید! آزمایش مارشملو، بیشتر از آنکه یک تست برای کودک باشد، یک آینه برای بزرگ‌ترهاست.
• اگر کودک شما صبر نمی‌کند، به جای ناراحت شدن یا سرزنش، به این فکر کنید: آیا من الگویی برای صبر و تعویق بوده‌ام؟ آیا محیط خانه‌ی ما قابل‌پیش‌بینی و امن است؟ آیا کودک من تجربه‌ی "به تأخیر افتادن پاداش" و موفقیت بعدی را داشته است؟
• تمرین‌های روزمره می‌تواند در این مسیر کمک کند: بازی‌هایی که نیاز به نوبت دارند، فعالیت‌هایی که پاداش تأخیری دارند (مثل پازل‌های بلندمدت)، و گفتگوهایی که در آن درباره ارزش صبر و تعویق صحبت می‌شود، همگی ابزارهای ارزشمندند.

قسمت هشتم

• : الیوت و بازگشت مرد با مارشملو در اتاق، بالاخره در باز شد. مرد برگشت. الیوت، خسته ولی خوشحال، هنوز مارشملو را نخورده بود. مرد لبخند زد و مارشملوی دوم را آورد. در آن لحظه، چیزی بیشتر از یک شیرینی پاداش داده شد. باور به آینده، تمرین ذهنی، و یک پیروزی کوچک در مسیر تبدیل شدن به یک انسان resilient.

قسمت نهم:

• خودکنترلی در عصر دیجیتال در دنیای امروز، کودکان با وسوسه‌های فوری بیشتری مواجه‌اند: تلفن‌های هوشمند، بازی‌های آنی، ویدیوهای کوتاه، و دسترسی سریع به هر چیزی. بنابراین تقویت خودکنترلی دیگر یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت است. والدین باید به جای منع کامل، چارچوب‌گذاری هوشمندانه‌ای برای استفاده از این ابزارها داشته باشند.
• مثلاً تعیین زمان مشخص برای استفاده از موبایل یا تبلت، استفاده از تکنیک‌هایی مثل "زمان‌سنجی" برای آموزش صبر، و مهم‌تر از همه، ایجاد الگوی رفتاری مناسب از سوی والدین، می‌تواند تأثیر بسزایی در کنترل نفس کودکان داشته باشد. وقتی فرزند شما می‌بیند که پدرش در صف صبر می‌کند یا مادرش خرید غیرضروری را به تعویق می‌اندازد، این رفتارها در ذهن کودک حک می‌شوند.

قسمت دهم:

• یادمان بماند... آزمایش مارشملو فقط درباره‌ی خوراکی نبود. درباره‌ی آینده بود. درباره‌ی این‌که آیا یک کودک می‌تواند یاد بگیرد که صبر کند، باور کند، و تصمیم‌های بهتری بگیرد. برای همین است که هر وقت بچه‌ای را دیدید که وسط فروشگاه جیغ نمی‌زند، یا صبر می‌کند تا نوبتش برسد، یا به جای لذت فوری، گزینه‌ی سخت‌تر را انتخاب می‌کند، باید گفت: «آفرین کوچولو، تو مارشملویت را هنوز نخوردی!»

منابع پیشنهادی برای مطالعه:

• The Marshmallow Test: Mastering Self-Control – Walter Mischel
• خودتنظیمی: چگونه به فرزند خود کمک کنیم – استوارت شنکر (ترجمه فارسی)
• سرسختی: قدرت اشتیاق و پشتکار – آنجلا داکورث (ترجمه فارسی)
• مطالعه‌ی دانشگاه نیویورک (۲۰۱۸) درباره نقش عوامل محیطی در موفقیت کودکان در تست مارشملو
• مقاله‌های روان‌شناسی رشد از دانشگاه روچستردرباره تأثیر اعتماد به محیط در خودکنترلی
• یادگیری خودکنترلی، سفری‌ست که از کودکی آغاز می‌شود و تا بزرگسالی ادامه دارد. وظیفه ما، فراهم‌کردن جاده‌ای امن، روشن و پر از راهنما برای این سفر است.